Zo voorkom je conflicten binnen het familiebedrijf
Hoe voorkom je conflicten binnen familiebedrijven? Conflicten op het werk zijn van alle tijden en komen overal voor. Conflicten binnen een familiebedrijf vragen speciale aandacht, omdat zakelijke en persoonlijke relaties met elkaar verbonden zijn. Hoe kun je conflicten in het familiebedrijf voorkomen? Daarover gaat dit artikel.
Hoe ontstaan conflicten in het familiebedrijf?
Een familiebedrijf kan floreren door de sterke onderlinge relaties. Aan de andere kant kunnen die sterke relaties ook een bron van spanning zijn. Potentiële conflicten in een familiebedrijf zijn er volop:
- Er zijn verschillende beelden over waar het familiebedrijf naartoe moet, over de toekomstvisie, of over de lopende bedrijfsvoering
- De verdeling van de macht in het familiebedrijf is in een klein comité bepaald
- Taken en verantwoordelijkheden zijn belegd zonder inbreng van betrokkenen
- Het familiebedrijf staat aan de vooravond van een opvolging
- Familieleden die aandeelhouder zijn maar niet in het bedrijf werken, hebben andere denkbeelden dan familieleden die er wel werken
- En er zijn nog algemenere bronnen van mogelijke conflicten: bijvoorbeeld verschillen qua karakters of echtscheiding bij de aandeelhouders
Welke dynamiek hebben conflicten in het familiebedrijf?
In een familiebedrijf lopen zakelijke en persoonlijke relaties door elkaar heen. Sommige familiebedrijven kennen alleen familieleden die in het bedrijf werken. Maar vaak kent het familiebedrijf familieleden die wel mede-eigenaar zijn en niet werkzaam zijn in de onderneming. De belangen kunnen sterk uiteenlopen in dit soort situaties. Familieleden kunnen in een spagaat komen door de belangen van het bedrijf, die van de familie en de persoonlijke belangen. Vaak spelen ook generatieverschillen een rol: jongeren willen het leven anders leven dan ouderen.
Hoe voorkom je conflicten in het familiebedrijf? Acht adviezen
Conflicten zijn er om op te lossen. Maar voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Om conflicten in een familiebedrijf te voorkomen, zijn er acht adviezen die ik uit kennis en ervaring wil delen.
1. Organiseer communicatie op alle fronten binnen de familie
Binnen de generaties tussen de belanghebbenden (volgens het driecirkel model) en tussen de verschillende generaties. Een senior persoonlijkheid (de voormalig directeur-eigenaar of een ander) of een familieraad kan hier goede diensten bewijzen.
2. Richt de communicatie ook op achterliggende belangen
De zakelijke onderwerpen komen aan de orde in het gesprek, maar niet alleen. Het gesprek moet ook ruimte geven om stoom af te blazen. Er moet gelegenheid zijn om frustraties en ontevredenheid te ventileren. De belangen achter de standpunten moeten op tafel komen. Waarom stellen betrokkenen zich op zoals ze doen? Wat zijn de motieven? Alleen dan kan er over oplossingen worden gepraat.
3. Houd aandacht voor de minderheid
“Geen enkele democratie kan lang bestaan als zij niet, als fundament voor haar bestaan, de erkenning van de rechten van minderheden accepteert.”
Deze uitspraak is van Franklin D. Roosevelt, voormalig president van de VS. De meerderheid kan beslissen, maar altijd met oog voor de belangen van de minderheid. Anders kom je op een hellend vlak met het familiebedrijf. Ik noem dat aandacht houden voor de ‘beklemde’ minderheid. Ook de minderheid moet zich kunnen vinden in het dividendbeleid. Ook de minderheid moet betrokken zijn bij het nemen van ingrijpende besluiten. De kwaliteit van het draagvlak is zowel van de meerderheid als van de minderheid afhankelijk.
4. Zorg voor duidelijke afspraken en informatie daarover
Veel conflicten worden veroorzaakt of versterkt door het ontbreken van duidelijke afspraken en adequate informatie. Een belangrijke afspraak is een duidelijk dividendbeleid. Het uitblijven van een dividendbeleid en onderbouwing daarvan, is een risico voor het familiebedrijf, vooral als er aandeelhouders zijn die niet in het bedrijf werken.
Zie ook: Beslissingsprocessen optimaliseren in het familiebedrijf
5. Zorg voor diversiteit
Het is volstrekt normaal dat er verschillende belangen spelen in het familiebedrijf. Alleen als je dit gegeven accepteert en omarmt, kun je er naar handelen ten gunste van het bedrijfsbelang. Wacht niet af, maar handel proactief.
Hoe meer diversiteit je ruimte geeft in het bedrijf, hoe beter je de belangen van verschillende stakeholders in beeld kunt houden. Diversiteit zorgt ook voor betere beslissingen: de afweging gebeurt vanuit verschillende perspectieven. Hoe geef je diversiteit concreet vorm? Zorg bijvoorbeeld voor een goede mix van mannen en vrouwen en van familie en externen.
6. Fair process: iedereen aangesloten
Fair process is een bekende leidraad voor leiderschap. Ik geloof er sterk in en zie bedrijven er sterker door worden. Fair process wil zeggen dat iedereen in het bedrijf zich aangesloten weet. Iedereen voelt zich serieus genomen en rechtvaardig behandeld.
Fair process verkleint het risico op conflicten en is dus een belangrijk instrument voor (family) risk management. De uitgangspunten ervan moeten integraal onderdeel zijn van de onderlinge communicatie.
7. Mensen gaan afhaken, dat hoort erbij
Niet iedereen zal zich kunnen verenigen met de koers die de familie na een zorgvuldige afweging als geheel inzet. Je moet er dus op voorbereid zijn dat familieleden afhaken als eigenaar of als medewerker. Dit is het afbreukrisico dat erbij hoort. Je moet afbreuk voor lief nemen, dat hoort er bij.
8. Wees bereid structuren en principes te veranderen
Structuren en principes moeten dienstbaar zijn aan de oplossing van conflicten. Ze kunnen het oplossen van een conflict in de weg zitten. Is dat het geval, wees dan bereid tot verandering. Ga pragmatisch met hinderlijke structuren en principes om. Stel ze waar nodig bij aan de hand van de ervaringen met een conflict.
Hoe voorkom je escalatie van bestaande conflicten?
Voorkomen is beter dan genezen. Maar niet altijd is een conflict te voorkomen. Als een conflict veel energie vraagt en dreigt te escaleren, dan kan een mediator van grote waarde zijn. Waarom? Een mediator kan kwesties zonder persoonlijk belang of verborgen agenda bespreekbaar maken. Mediation kan ervoor zorgen dat de verhoudingen binnen de familie niet blijvend verstoord raken. Mediation kan veel problemen in het familiebedrijf oplossen en erger voorkomen.
Wat kan Companjen Change Management betekenen?
Heb je hulp nodig bij het voorkomen of oplossen van conflicten in het familiebedrijf? Wil je graag het familiebedrijf tegen het licht houden voordat je cruciale keuzes maakt? Dan kan Companjen Change Management je helpen met coaching en advies. Mijn naam is Mariëlle Companjen. Ik ken het familiebedrijf van binnenuit. Mijn ouders hebben het familiebedrijf van mijn grootouders overgenomen.
Bij ons thuis ging het altijd over ‘de zaak’. Ik draag familiebedrijven een warm hart toe. Ik heb een ruime ervaring als organisatieadviseur binnen familiebedrijven en corporates. Ik help huidige en toekomstige leiders van het familiebedrijf aan de hand van een ‘familiebedrijf bedrijfsscan’. Dat levert een schat aan gespreksstof op en de basis voor een grote stap vooruit voor je bedrijf.
Zie ook: Coaching en advies familiebedrijven
Contact
Wil je meer weten over mijn rol als extern adviseur of coach bij familiebedrijven? Neem gerust contact met mij op. Je kunt het contactformulier invullen, bellen met 0621833592 of e-mailen naar marielle@companjen.com.
Gerelateerde informatie
In de kennisbank van Companjen Change Management vind je praktisch artikelen die je verder helpen. Heb je deze artikelen al gelezen:
