Het familiebedrijf overnemen van je ouders: de beste tips
Ben je van plan het familiebedrijf over te nemen van je ouders? Of zit je nog te twijfelen? Het is een belangrijke periode in je leven, wanneer je als kind voor de keus staat het familiebedrijf van je ouders over te nemen. Je gaat dan bij jezelf te rade. Waarom zou ik het familiebedrijf overnemen? Wil ik het wel? Hoe bereid ik me het beste voor op de overname? In dit artikel vind je de beste tips.
Gebeurt het nog veel, het familiebedrijf van je ouders overnemen?
Nee, het komt steeds minder voor dat bedrijven worden overgenomen door de kinderen. Tot in de jaren ’60 was overname in familiesferen nog de norm. Maar dat beeld is nu anders. Met name bij kleine bedrijven zie je een tendens dat de nieuwe generatie andere keuzes maakt. Veel meer jongeren zijn tegenwoordig hoger opgeleid dan vroeger. Met een hogere opleiding kun je dan de overname van het familiebedrijf als een stap terug zien.
De meeste eigenaren van familiebedrijven zien graag hun bedrijf overgedragen aan de volgende generatie. Maar de vooruitzichten zijn anders: uit onderzoek van o.a. het Erasmus Centre for Family Business blijkt dat 70% de tweede generatie niet overleeft. Na de derde generatiewisseling staat zelfs nog maar 3% overeind. Vooral bij kleinere bedrijven vindt vaak geen opvolging binnen de familie plaats. Grotere bedrijven met meer dan 50 werknemers worden vaker overgenomen.
Waarom het familiebedrijf overnemen?
Als je deze cijfers ziet, waarom zou jij er dan toch voor kiezen om het familiebedrijf over te nemen? In de praktijk zijn er een aantal redenen bij de nieuwe generatie om voor overname te kiezen:
- Je ouders worden ouder en je hebt een goede band met ze
- De eigenaar is ziek of wil niet meer verder met het familiebedrijf
- Je kent het familiebedrijf van binnenuit vanaf je vroegste jeugd, het voelt vertrouwd
- Je ziet mogelijkheden om jezelf te ontwikkelen met het familiebedrijf
- Je kunt de financiering (overnameprijs) rond krijgen
- Je schrikt niet terug van de financiële afhankelijkheid van de familie van het familiebedrijf
- En zo zijn er nog meer, ook heel persoonlijke, redenen voor overname
Welke problemen kun je tegenkomen bij overname?
In de voorbereiding op overname hebben veel familiebedrijven met de volgende problemen te maken.
Generatieverschillen
Iedere generatie groeit op in andere omstandigheden met andere uitdagingen. De nieuwe generatie heeft vaak een andere kijk op het leven dan de oudere generaties. Een andere kijk op mensen, op de wereld, op werk, vrije tijd, ondernemen, tradities. Dit kan tot conflicten leiden tussen ouders en kinderen. Het kan ook goed verlopen, zoals het voorbeeld van Niels laat zien.
Niels stapt over op targets
Niels vertelt: ‘Mijn vader stuurde op onderbuik gevoel. Ik heb dat omgebouwd naar cijfermatig inzicht. Werken met rapportages en targets. Dat heeft goed uitgepakt. En ik heb de boel verduurzaamd. Het allerbelangrijkste was dat we alles direct op tafel hebben gegooid. Je moet er voor zorgen dat iedereen bij alles betrokken is.’
Oudere generatie kan moeilijk loslaten
Het komt voor dat ouders worden opgevolgd in het bedrijf, maar dat ze nog een stevige positie blijven houden in het bedrijf. Als nieuwe generatie kun je daar veel last van hebben. Twee kapiteins op één schip, dat werkt niet. Dit probleem van loslaten, kan te maken hebben met hoe ouders tegen de opvolger aankijken. Vinden ze de zoon of dochter wel capabel genoeg? Zo niet, dan blijft er een bron van conflicten in de familie en op het werk.
Er zijn meerdere potentiële opvolgers
Het komt voor dat er in de familie meer potentiële opvolgers zijn. Hoe maak je dan de afweging zonder relaties te verstoren? Het wordt helemaal lastig als de twee (of meer) kandidaten niet met elkaar kunnen opschieten of sterker nog, elkaar het licht in de ogen niet gunnen.
Zes adviezen voor een soepele overname
Genoeg risico’s dus. Hoe ga je daarmee om? Hieronder zes tips om je te helpen bij de voorbereiding op een soepele overname.
1. Ga werken in het bedrijf
Werk voorafgaand aan de overname eerst een aantal jaren als werknemer in het bedrijf. Zo leer je de onderneming niet alleen goed kennen, maar kunnen de medewerkers ook alvast wennen aan jou en je aanpak.
2. Begin op tijd met de voorbereidingen
Bij een overname hoort veel regelwerk. Het beste is om 5 jaar te nemen voor de voorbereidingen. Zo kunnen je ouders en de werknemers ook langzaam wennen aan het idee.
3. Maak goede afspraken met je ouders over hun taken na de overname
Je ouders vinden het waarschijnlijk niet gemakkelijk om in één keer te stoppen met hun werk. Tegelijkertijd wil jij het op jouw manier doen en je eigen stempel drukken op het bedrijf. Vind dus een middenweg waar iedereen tevreden mee is. Zo kun je typische familiebedrijf rolconflicten voorkomen.
4. Regel de erfenis met je broers of zussen
Als je broers of zussen hebt die geen deel uitmaken van het bedrijf of de overname, ga dan met ze om de tafel over de erfenis. De overname heeft ook gevolgen voor de erfenis. Laat afspraken hierover door een notaris vastleggen, zodat er geen onduidelijkheid over bestaat en je rolconflicten voorkomt.
5. Houd rekening met de kosten
Onderschat de kosten van de overname niet. Zo heb je te maken met een overnameprijs en de noodzakelijke externe expertise. Denk bijvoorbeeld aan een belastingadviseur, accountant en notaris. Daarnaast zijn er kosten voor een due diligence onderzoek (een boekenonderzoek).
6. Zorg voor open communicatie
Om het bedrijf over te nemen, heb je alle informatie nodig om kansen en risico’s in te schatten. Omgekeerd mogen alle betrokkenen ook van jou openheid verwachten. Wacht niet af in de communicatie, maar wees proactief en neem het voortouw. Trek hierin zo veel mogelijk samen op met je ouders. Laat ieder zijn inbreng hebben. Leg alles open op tafel. En kom zo tot gezamenlijk gedragen afspraken. Leg deze goed vast en deel ze met iedere betrokkene. Dat kan lastig zijn, omdat juist in het familiebedrijf privé en werk elkaar raken.
Wat kan Companjen Change Management betekenen?
Companjen Change Management kan je helpen bij je voorbereiding als opvolger. Mijn naam is Mariëlle Companjen, ik ben organisatieadviseur. Ik ken het familiebedrijf van binnenuit. Mijn ouders hebben het familiebedrijf van mijn grootouders overgenomen. Bij ons thuis ging het altijd over ‘de zaak’. Ik draag familiebedrijven een warm hart toe. Ik kan jou als onafhankelijk familiebedrijf adviseur helpen met de strategische vragen die op je afkomen.
Zie ook: Coaching en advies familiebedrijven
Leiderschapsprogramma
Contact
Wil je meer weten over mijn rol als extern adviseur of coach bij familiebedrijven? Neem gerust contact met mij op. Je kunt het contactformulier invullen, bellen met 0621833592 of e-mailen naar marielle@companjen.com.
Gerelateerde informatie
In de kennisbank van Companjen Change Management vind je praktisch artikelen die je verder helpen. Heb je deze artikelen al gelezen:
