Beslissingen nemen in het familiebedrijf: welke rol speelt een familiestatuut?

Het nemen van beslissingen in een familiebedrijf kan complex zijn. Dit komt doordat er veel verschillende belangen spelen die van invloed zijn op de besluitvorming. Wanneer er geen goede afspraken gemaakt worden rondom besluitvorming, kan dit leiden tot conflicten.  

Conflicten die voorkomen kunnen worden door afspraken te maken over hoe je komt tot besluitvorming. Een familiestatuut leent zich uitstekend voor de uitwerking en vastlegging van deze afspraken.

Besluitvorming in het familiebedrijf

Binnen het familiebedrijf is er van nature een spanningsveld tussen de familie en het bedrijf. De factor familie speelt in ‘gewone’ bedrijven geen rol. In eerste generatie familiebedrijven speelt de oprichter doorgaans een beslissende rol in de besluitvorming. Uiteindelijk heeft hij of zij de beslissende stem wanneer er een besluit genomen moet worden. 

Dit verandert wanneer het familiebedrijf groter wordt of wanneer er een tweede of derde generatie zijn intrede doet. Er vindt een verschuiving plaats van eenzijdige besluitvorming naar meerzijdige besluitvorming. Dit kan nog in allerlei vormen plaatsvinden, maar feit is dat er meer familieleden en andere belanghebbenden betrokken zijn, waardoor goede communicatie des te belangrijker wordt.

Wat maakt besluitvorming in een familiebedrijf lastig?

Bij het nemen van beslissingen in het familiebedrijf zijn er drie krachtenvelden die de kop opsteken:

Spanningen in de familie

Wanneer er sprake is van onopgeloste spanningen in de familiesfeer, dan is de kans aanwezig dat dit doordringt tot de besluitvorming van het familiebedrijf. Het betekent dus dat ruzies in privésfeer, invloed hebben op hoe een besluit wordt genomen in zakelijk opzicht.

Verschil in visie

Binnen een bedrijf kunnen de meningen over een visie over de strategie, het management, de opvolging of het bestuur verschillen. Dit is geen probleem, wanneer de belangen van bedrijf en familie gescheiden blijven. Is dit niet het geval dan is dit van invloed op een zuivere besluitvorming. 

Conflict vermijdend

Families zijn van nature vaak conflictmijdend. Dat wil zeggen dat in de onderlinge communicatie niet rechtstreeks wordt uitgesproken wat men écht van iets vindt. Dit kan zich later echter wel uiten in ‘stil’ verzet. Dit kan bijvoorbeeld door een besluit te blokkeren zonder te vertellen waarom dit gebeurt. Dit leidt tot verwarring en doorgaans tot grotere conflicten omdat de kern niet op tafel komt.

Een voorbeeld: praten over mensen in plaats van met mensen

In familiebedrijven met een eigenaar die het lastig vindt om te communiceren met zijn opvolgers zie je vaak dat er over mensen gesproken wordt. In plaats van met mensen. Dus vader praat met zoon A over zoon B. Of vader praat met zoon B over zoon A. Komt vader te overlijden dan ontstaat er verwarring. De kinderen hebben een verschillend beeld bij wat vader heeft gewild. Dit is een basis voor conflict en dus een hiaat in de besluitvorming (op een moment dat dit zeer belangrijk is)

Samen tot een beslissing komen

Hoe complex de beslissing ook is, voor een familie is het vaak belangrijk dat er consensus wordt bereikt over de uitkomst. Alleen dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Het vraagt een bepaalde mate van bewustzijn om zowel de eigen belangen als de overstijgende belangen te zien. 

Wat hierin helpend kan zijn is het consensusmodel van wat David Straus opgesteld heeft. Dit laat zien wat er nodig om in werkelijke samenspraak tot een beslissing te komen. Hij beschrijft hierin de volgende te nemen stappen:

1. Perceptie: Is er een probleem? Wat vind je ervan? Wat is het voordeel van een open discussie? Welk niveau van overeenstemming is nodig in deze situatie?
2. Definitie: Wat is het probleem - in één zin? Is iedereen het eens over de definitie van het probleem?
3. Analyse: Waarom bestaat het probleem? Wat zijn de oorzaken ervan?
4. Genereren van alternatieven: Welke oplossingen voor het probleem zijn mogelijk? Creatief? Belachelijk?
5. Evaluatie: Aan welke criteria moet een goede oplossing voldoen? Welke alternatieven zijn beter of acceptabeler?
6. Besluitvorming: Over welke oplossing kunnen we het eens worden?

Vastleggen van procedures

In een familiestatuut kunnen afspraken vastgelegd worden over hoe om te gaan met besluitvormingsprocessen. Denk hierbij aan procedures voor:

1. Het houden van vergaderingen
2. Het nemen van beslissingen
3. Het creëren van een veilige omgeving waarin iemand veilig kan communiceren.
4. Hoe om te gaan met situaties waarin escalatie dreigt. Denk hierbij aan het inschakelen van extern advies bijvoorbeeld.

Waarom is dit belangrijk?

Een familiestatuut kun je zien als een blauwdruk. Als familie bepaal je in samenspraak vanuit welke missie, visie en waarden je wilt handelen. Alle vraagstukken die voorbijkomen kunnen getoetst worden aan het familiestatuut. Je kunt dus rustig zeggen dat de blauwdruk een houvast geeft. 

Ondersteuning bij het opstellen van het familiestatuut

Als familiebedrijf een ervaren adviseur inschakelen gespecialiseerd in het opstellen van een familiestatuut. Mariëlle Companjen heeft meer dan 13 jaar ervaring met het werken met en binnen familiebedrijven.

Voor het opstellen van een familiestatuut gaan we een traject in waarbij we tijdens diverse bijeenkomsten ingaan op onderwerpen als eigendom, zeggenschap, toetreding, overlegstructuur, omgang met conflicten en financiële aangelegenheden.

De afspraken worden uitgewerkt en vastgelegd in het familiestatuut. Tijdens een slotbijeenkomst worden het familiestatuut definitief gemaakt en ondertekend.

Zie ook: familiestatuut opstellen

Direct contact

Direct contact, laat je gegevens achter via onderstaand formulier. Ik neem binnen 24 uur contact met je op!