Wat is een familiebedrijf: wat zijn de criteria?
Wat is een familiebedrijf? Welke uitdagingen brengt een familiebedrijf met zich mee? Hoe verschilt een familiebedrijf hierin van een ander bedrijf? Het kan helpen om hierbij stil te staan, want een familiebedrijf heeft andere krachten en valkuilen dan een ‘gewoon’ bedrijf.
Wat maakt een bedrijf een familiebedrijf?
Een bedrijf kun je formeel een familiebedrijf noemen als het aan minstens twee van de volgende drie criteria voldoet:
- Meer dan 50% van het eigendom is in handen van één familie. Daarmee heeft deze familie een beslissende invloed op de bedrijfsstrategie of de opvolging
- Een meerderheid of ten minste twee leden van de ondernemingsleiding zijn afkomstig uit één familie
- Als het bedrijf minder dan tien jaar geleden is opgericht, is minstens één familielid van de directeur er werkzaam of heeft eigendom
Wat zijn andere kenmerken van een familiebedrijf?
Familiebedrijven, ook de vele familiebedrijven die ik heb ondersteund, hebben daarnaast de volgende gemeenschappelijke kenmerken.
Loyaliteit hoog in het vaandel
De mensen die de leiding hebben en in het bedrijf werken, hebben een speciale band met elkaar door de familierelatie. Ook kunnen er klanten of relaties al generaties lang in beeld zijn. De historie van het bedrijf tot in vorige generaties versterkt de loyaliteit aan het bedrijf en aan de klanten en relaties.
Informele cultuur
Familieleden kennen elkaar goed en hebben daardoor aan een half woord genoeg. Hierdoor zijn de gesprekken op het werk al snel informeel in een goede sfeer. Afspraken kunnen snel onder elkaar worden voorbereid en gemaakt.
Zie ook: Kracht en zwakte van een informele cultuur in familiebedrijven
Duurzaam
Familiebanden zijn sterk. Een bedrijf dat in de familie zit, wordt niet snel opgegeven. Familieleden zetten zich in om het bedrijf duurzaam voort te zetten en tradities hoog te houden. Beslissingen worden gemaakt met het oog op een duurzame toekomst voor het nageslacht.
Zie ook: Wat is het verschil tussen een familiebedrijf en een gewoon bedrijf?
Welke posities kunnen familieleden innemen?
Welke posities kunnen familieleden innemen in het bedrijf? Het driecirkelmodel hieronder geeft je inzicht hierin. Je hebt eerst dit inzicht nodig voordat je verder kunt om de krachten en valkuilen van deze posities op een rij te zetten.
Een toelichting bij dit driecirkelmodel:
- Familieleden die geen eigenaar zijn, niet werken binnen het bedrijf en geen bestuurder zijn
- Externe mede-eigenaren die geen functie binnen het bedrijf hebben en geen toezichthouder zijn
- Externe directieleden en toezichthouders
- Familieleden die binnen het bedrijf werken of toezichthouder zijn, maar geen eigenaar zijn
- Familieleden die niet binnen het bedrijf werken en geen toezichthouder zijn, maar wel eigenaar
- Externe medewerkers, directieleden en toezichthouders, die ook mede-eigenaar zijn
- Familie-eigenaren die in het bedrijf werken en/of toezichthouder zijn
Zie ook: wat zijn de kenmerken van een familiebedrijf?
Wat is de kracht van een familiebedrijf ten opzichte van een gewoon bedrijf?
Een familiebedrijf heeft specifieke krachten en verschilt daarin wezenlijk van een ‘gewoon’ bedrijf. Wat zijn enkele belangrijke verschillen?
Zakelijk tegenover persoonlijk.
Bij een gewoon bedrijf worden vaker beslissingen genomen op enkel en alleen zakelijke gronden. Marktontwikkelingen worden afgewogen op financiële en bedrijfsmatige gevolgen. Bij familiebedrijven spelen ook gevolgen voor de familie een rol, zoals het willen voortzetten van tradities en de belangen van de familie borgen voor de toekomst. Het runnen van een familiebedrijf is daarmee veel persoonlijker.
Korte tegenover lange termijn.
Bij een gewoon bedrijf kan het belang van de aandeelhouders dominant zijn. Het korte termijn succes is nodig om aandeelhouders tevreden te houden. Een gewoon bedrijf denkt in jaren, een familiebedrijf denkt in generaties.
Behoudend tegenover innovatief opereren.
Een gewoon bedrijf heeft door de druk van snel resultaat minder ruimte voor investeringen in innovatieve projecten. Een familiebedrijf heeft hiervoor meer ruimte, juist door de blik op een duurzame toekomst voor het bedrijf in plaats van korte termijn succes.
Losse verhoudingen tegenover verantwoordelijkheid.
Bij een gewoon bedrijf is de betrokkenheid van personeel bij het wel en wee van het bedrijf geen automatisme. Er is geen emotionele band, wat kan leiden tot een strakke 9 tot 5 instelling of in het ergste geval tot diefstal door werknemers. Bij een familiebedrijf is de betrokkenheid vaak groot, met een groot verantwoordelijkheidsgevoel.
Welke uitdagingen kent een familiebedrijf?
Behalve specifieke krachten, heeft het familiebedrijf ook uitdagingen die je bij een normaal bedrijf niet ziet. Wat zijn de belangrijkste uitdagingen voor een familiebedrijf?
De overname: een kruispunt in de bedrijfshistorie.
Geef je leiding aan een familiebedrijf en wil of moet je het stokje overdragen? Dan ben je op een kruispunt aanbeland in de bedrijfshistorie. Is er iemand in de familie die het wil overnemen? Heeft dat familielid de juiste competenties? Hoe kijkt de rest van de familie tegen deze overnameplannen aan? Hoe vallen de plannen bij de mensen in het bedrijf, bij de relaties en klanten? Een zorgvuldig overname traject is een grote uitdaging voor het familiebedrijf.
Zie ook: De opvolging binnen het familiebedrijf: hoe bereid je dit voor?
Het bedrijf groeit uit zijn jasje.
Bij een sterke groei van het familiebedrijf, ervaar je snel dat de manier waarop je het bedrijf altijd hebt gerund, niet meer voldoet. Bestaande structuren, processen en procedures blijken in de nieuwe situatie niet te passen bij de eisen van deze tijd. Het wordt tijd om te professionaliseren om de groei het hoofd te kunnen bieden. Aan de andere kant, het kan ook leiden tot een bewust andere koers dan groei. Er zijn familiebedrijven die de groeidrang weerstaan en de bestaande manier van werken handhaven.
Conflicten zijn er om op te lossen.
Een familiebedrijf leunt sterk op loyaliteit en betrokkenheid. Onenigheden kunnen daarbij ‘onder het familietapijt’ verdwijnen. Iedereen blijft aan boord, maar het suddert in de onderlinge relaties. Worden de onenigheden niet open en zakelijk aan tafel besproken, dan kan er lange tijd veel energie verdwijnen in sluimerende conflicten. Werken aan een oplossing, kan voorkomen dat de continuïteit van het bedrijf in het gedrang komt.
Wat kan Companjen Change Management betekenen?
Sta je aan de vooravond van een belangrijk moment voor het familiebedrijf? Wil je graag het familiebedrijf tegen het licht houden voordat je cruciale keuzes maakt? Dan kan Companjen Change Management je helpen met coaching en advies. Mijn naam is Mariëlle Companjen. Ik ken het familiebedrijf van binnenuit. Mijn ouders hebben het familiebedrijf van mijn grootouders overgenomen.
Bij ons thuis ging het altijd over ‘de zaak’. Ik draag familiebedrijven een warm hart toe. Ik heb een ruime ervaring als organisatieadviseur binnen familiebedrijven en corporates. Ik help huidige en toekomstige leiders van het familiebedrijf aan de hand van een ‘familiebedrijf bedrijfsscan’. Dat levert een schat aan gespreksstof op en de basis voor een grote stap vooruit voor je bedrijf.
Zie ook: Coaching en advies familiebedrijven
Contact
Wil je meer weten over mijn rol als extern adviseur of coach bij familiebedrijven? Neem gerust contact met mij op. Je kunt het contactformulier invullen, bellen met 0621833592 of e-mailen naar marielle@companjen.com.
Gerelateerde informatie
In de kennisbank van Companjen Change Management vind je praktisch artikelen die je verder helpen. Heb je deze artikelen al gelezen:
