Kracht en zwakte van een informele cultuur in familiebedrijven
Een informele cultuur komt vaker voor in familiebedrijven dan een formele cultuur. Hoe uit een informele cultuur zich in het familiebedrijf? Wat is het verschil met een formele cultuur? Lees er in dit artikel meer over. Ook over de kracht en de zwakte van een informele cultuur en hoe je daarmee als eigenaar-ondernemer van het familiebedrijf op kunt sturen.
Een informele cultuur in het familiebedrijf, hoe uit zich dat?
Als het familiebedrijf draait in een informele sfeer, kun je dit in de hele organisatie op allerlei vlakken merken. We benoemen hieronder zeven kenmerken van een informele organisatie.
1. Gelijkwaardigheid tussen alle lagen
Bij een informele sfeer is er gelijkwaardigheid tussen alle lagen. De mening en de ideeën van de medewerkers krijgen net zo veel aandacht als de opinies van de managers en de directie.
2. Weinig hiërarchie
Ook is er niet of nauwelijks sprake van hiërarchische lijnen in een informeel familiebedrijf. Bazen die strak op taken sturen bestaan niet, iedereen voelt zich verantwoordelijk en pakt de taken op. Als er iets tussen wal en schip komt, is een informeel moment voldoende om de boel snel aan boord te hijsen.
3. Organisatie is wendbaar en flexibel
In een informele sfeer zitten de mensen niet vast binnen hard omschreven functieprofielen. De groep handelt naar de ontwikkelingen. Werknemers en managers kunnen inspringen als op een ander terrein extra handjes nodig zijn. Nieuwe marktontwikkelingen worden meteen in het bedrijf gedeeld. Er kan snel op geanticipeerd worden.
4. Korte lijnen
De afstand tussen de directie en de mensen van de werkvloer is klein. De directeur is vaak op de werkvloer te vinden en zit niet de hele dag onzichtbaar in zijn kantoor. De communicatielijnen zijn kort. Het werken op één locatie, wat voor veel familiebedrijven geldt, helpt daar ook bij.
5. Platte structuur
Als het werk volgens informele lijnen wordt verzet, is er vaak geen middenmanagement in de organisatie. De structuur is plat. De opdrachten, de uitvoering en de resultaten worden dagelijks uitgewisseld tussen de ondernemer, eventueel teamleiders en werknemers.
6. Snelle oplossingen
Een familiebedrijf waar snel oplossingen klaar liggen voor uitdagingen intern en in de omgeving, is gestoeld op een informele cultuur. De oplossingen die informeel worden aangereikt, hoeven in een informele setting niet eerst door een bureaucratische molen. De ondernemer is nabij en hakt snel knopen door.
7. Medewerkers voelen zich snel thuis
In een informele organisatie voelen medewerkers zich snel thuis. Iedereen kent elkaar en heeft vaak dagelijks contact met elkaar. Dat bevordert een groepsgevoel, net als korte lijnen en veel eigen verantwoordelijkheid. De onderlinge relatie is in een informele organisatie heel belangrijk. De ondernemer investeert hier ook in.
Wat is het verschil tussen een informele en een formele organisatie?
Het verschil tussen een informele en formele bedrijfscultuur is groot. Het grootste verschil is dat bij formele organisaties de doelen en de resultaten van het bedrijf leidend zijn. Bij informele organisaties zijn dat de onderlinge relaties.
Regel versus sociale interactie
Verder lopen formele organisaties langs afspraken, regels en protocollen. In informele organisaties is de sociale interactie belangrijker dan regels. In formele organisaties is precies beschreven wat ieder moet doen. In informele organisaties liggen de taken per persoon niet vast, er is ruimte voor flexibele inzet. De beslissingen in formele organisaties worden alleen door de top genomen.
Lange versus korte termijn
Verder verschilt de duur. En formele organisatie wordt opgezet voor de lange termijn, die moet jaren mee kunnen. Een informele organisatie is bedoeld voor de korte termijn en snel aan te passen. Ontwikkelingen kunnen altijd vragen om een andere inrichting.
Top down of ook bottom up?
Tot slot hebben formele organisatie een duidelijke hiërarchische structuur, bij informele bedrijven niet. De communicatie is bij formele bedrijven dan ook vaak top down. Bij informele bedrijven regelt de communicatie zichzelf tussen iedereen en is deze behalve top down ook bottom up.
Waarom de informele cultuur vaak voorkomt in familiebedrijven
Een informele cultuur komt vaak voor in familiebedrijven omdat familie en werk nauw verbonden zijn. Vaak zijn er meerdere of veel familieleden actief in het bedrijf. Deze familieleden zien elkaar ook buiten werktijd in een huiselijke en familiaire sfeer. ‘Laten we de sfeer goed houden, want we zijn 24/7 afhankelijk van elkaar’. Die gedachte stimuleert een informele sfeer in het familiebedrijf.
Het gevaar van een informele cultuur in het familiebedrijf
De informele sfeer is een grote kracht voor familiebedrijven. Maar er zijn ook gevaren als er te eenzijdig wordt geleund op een informele cultuur. We noemen er vijf.
1. Privé en zakelijk lopen door elkaar
Een informele sfeer kan leiden tot een vervaging van grenzen tussen werk en privé. Als de ondernemer en zijn familie onbeperkt tijd steken in het bedrijf, kan dat effect hebben op de eigen gezondheid. Ook
2. Onduidelijk waar beslissingen vallen
Een gevaar van een informeel familiebedrijf is dat besluiten aan de keukentafel worden genomen in de privé sfeer. Zo gebeurt de besluitvorming over belangrijke organisatievraagstukken bij veel familiebedrijven eerst of zelfs alleen binnen de familiekring. Dat kan spanning geven tussen de familie en de werknemers en een eventuele Ondernemingsraad.
3. Geen structurele lange termijn oplossingen
Informeel denken en doen kan ook tot gevolg hebben dat er niet wordt geanticipeerd. Wat zijn de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de externe omgeving? Hoe houden we nu al rekening met de lange termijn? Het is zaak niet achter de feiten aan te hollen. Proactief handelen is beter dan steeds reageren.
4. Onduidelijkheid over taken en verantwoordelijkheden
Een informele taakverdeling heeft als voordeel dat iedereen overal inzetbaar is in principe. Het nadeel is dat er verwarring is over taken en verantwoordelijkheden. Dit kan leiden tot demotivatie, stress en uitval.
5. Te weinig regels en procedures
Mensen verschillen. Werknemers zijn er in alle soorten en maten. De een heeft behoefte aan vrijheid, de ander gedijt het best met een duidelijk kader. Daar kun je op inspelen door een afgepaste set van regels en procedures in te stellen waar iedereen mee uit de voeten kan.
Hoe omgaan met de kracht en zwakte van een informele cultuur?
Een informele cultuur past goed bij de beginfasen van een bedrijf. Het is een vereiste om in het begin te kunnen pionieren, experimenteren en groeien. Maar na verloop van tijd groeit het familiebedrijf en kan het verstandig zijn om de cultuur meer te formaliseren. Die twee kunnen goed samen. De sterkste grotere bedrijven combineren een formeel organisatie breed kader met informele organisatievormen op kleinere schaal. Zo kun je de kracht van de informele cultuur behouden en de valkuilen voorkomen.
Wat kan Companjen Change Management betekenen?
Zit jij in de overgang van een informele naar een formelere opzet? Zoek je ondersteuning daarbij? Mijn naam is Mariëlle Companjen. Ik ken het familiebedrijf van binnenuit. Ik heb een ruime ervaring als organisatieadviseur binnen familiebedrijven en corporates.
Ik kan je helpen aan de hand van ondermeer een ‘familiebedrijf bedrijfsscan’. Dat kan je helpen grote stappen te maken met het familiebedrijf. Wil je meer weten, neem gerust contact met me op.
Contact
Wil je meer weten over mijn rol als extern adviseur of coach bij familiebedrijven? Neem gerust contact met mij op. Je kunt het contactformulier invullen, bellen met 0621833592 of e-mailen naar marielle@companjen.com.
Gerelateerde informatie
In de kennisbank van Companjen Change Management vind je praktisch artikelen die je verder helpen. Heb je deze artikelen al gelezen:
