Van bijbaan naar troonopvolger. Groeien of snoeien van de familieboom?
Mijn ouders hadden een assurantiekantoor. Zij werkten hard en het ging bij ons thuis altijd over de zaak. Het ondernemen werd mij met de paplepel ingegoten. Ik herinner me een voorval van een klant die op een avond verschillende keren het antwoordapparaat in sprak. Ik was een jaar of 8 en de mobiele telefoon had haar intrede nog lang niet gedaan. Dat antwoord apparaat bleef maar piepen. Toen ik naar beneden liep en luisterde naar een boodschap die werd opgenomen bleek een klant in grote paniek. Hij zou met zijn gezin op vakantie gaan maar kon zijn groene kaart nergens vinden. De berichten op het antwoordapparaat werden steeds korter en de meneer klonk steeds wanhopiger. Ik heb de map waarin de groene kaarten te vinden waren uit een van de kasten gehaald. Gelukkig zat er een voorbeeld in. Met de typemachine heb ik de groene kaart voor de klant ingevuld en klaar gelegd voor als mijn ouders terug kwamen van hun avond afspraak. Die hebben bij thuiskomst de meneer in kwestie gebeld dat hij zijn groene kaart de dag er op, op een zaterdagmorgen, kon komen ophalen zodat hij met een gerust hart met vakantie kon.
Bijna afgestudeerd nam ik 20 jaar geleden de beslissing om mijn bijbaan in de telemarketing in te ruilen voor het werken in het familiebedrijf. Mijn bijbaan was stiekem uitgegroeid tot een voltijd baan en daardoor kwam mijn afstuderen in het gedrang. Mijn ouders hadden een mooi project voor mij bedacht. De lancering van een pakketverzekering voor particulieren.
De overstap naar het familiebedrijf paste goed en het project was op mijn lijf geschreven. Ik had contact met klanten, mocht voorstellen uitwerken en hen adviseren. En bijkomend voordeel was de professionalisering slag die we hierdoor konden maken en groei die we door mijn project realiseerden.
Keuzes die op kruispunten worden gemaakt
Na drie jaar kreeg mijn vader hartklachten en moest geopereerd worden. Mijn ouders, allebei begin 50, hadden tot die tijd eigenlijk geen plannen om het familiebedrijf te verkopen. Dat veranderde door de lichamelijke klachten van mijn vader. Mijn vader nam het bedrijf van zijn ouders over toen hij zeventien was. Mijn opa kreeg een hersenbloeding en kon het bedrijf niet voortzetten. Mijn vader heeft in zijn werkende leven altijd het gevoel gehad dat hij geen keuze had. En de operatie maakte dat hij op een kruispunt kwam en samen met mijn moeder bedrijfsoverdracht overwoog. Er is in het leven zo veel meer dan alleen maar hard werken in het familiebedrijf.
Mijn ouders namen een bedrijfsovername adviseur in de arm. Vooral omdat zij een zorgvuldig en rechtvaardig proces wilden om zo te voorkomen dat er bij een overdracht van aandelen jaloezie zou ontstaan tussen mijn jongere zus en mij. Mijn ouders en ik voerden gesprekken onder leiding van de bedrijfsovername adviseur om te onderzoeken of ik de opvolger zou kunnen zijn. Centrale vragen in deze gesprekken waren “wat kan ik, wat wil ik en wie ben ik?”.
Van jongs af aan droomde ik van een eigen zaak. En nu was de kans daar. En toch was er ook twijfel. Want niet alle aspecten van het familiebedrijf spraken mij aan. Daarmee voelde het in de voetsporen treden van mijn ouders ook als een last. Wat nu als ik het op termijn niet leuk en uitdagend meer zou vinden? Of als ik een andere koers zou willen varen? Zou ik mijn ouders daar dan mee teleurstellen? Ook stelde ik mezelf de vraag of ik het wel alleen zou kunnen en willen. Er was alle ruimte om mijn dromen en twijfels te bespreken. En ik vond het prettig dat de adviseur procesbegeleider was in de gesprekken met mijn ouders. Zo kwam alles wat besproken moest worden op tafel. En kon ik samen met mijn ouders en de bedrijfsovername adviseur de opties bekijken en van daaruit een afgewogen keuze maken.
Reflecteer en maak gebruik van kennis en ervaring van derden
Het ingewikkelde bij het overnemen van het familiebedrijf is dat je het niet uit kunt proberen, zoals je in een willekeurige baan dat wel kan. Heel belangrijk in mijn uiteindelijke keuze was dat mijn ouders ruimte boden om “nee” te zeggen. Ik voelde mij niet onder druk gezet en in mijn keuzegedrag beïnvloed. In tegenstelling tot mijn vader die op zijn 17e het bedrijf over nam van mijn opa en oma, had ik wel degelijk keuze en zo voelde het ook.
Dat ging overigens niet zonder slag of stoot. Ik heb in mijn hoofd en lijf een emotionele strijd gevoerd. Het niet voortzetten van het familiebedrijf voelde als het laten sterven van een stevige eik. En toch, met respect naar het verleden en wat was opgebouwd heb ik uiteindelijk besloten het familiebedrijf niet voort te zetten. Een jaar later is het bedrijf verkocht aan een verzameling van assurantiekantoren. Wat mij goed deed is dat mijn ouders de hoofdprijs hebben kunnen vragen voor hun levenswerk.
Er komt veel kijken bij familiaire opvolging en emoties spelen een grote rol. Een opvolger moet de bedrading hebben van een ondernemer. En ook een heldere visie op de toekomst, een uitgekiende strategie en verbinden leiderschap zijn belangrijke eigenschappen. Familierelaties zijn net zo belangrijk. Een externe adviseur kan dit ingewikkelde en belangrijke proces persoonlijk en professioneel begeleiden. Zodat impasses en conflicten worden voorkomen. De externe adviseur kan structuur en richting geven aan het opvolging proces. Met gevoel voor waarden en familierelaties. Neutraal en zonder belangen. En werkend aan een gezond evenwicht voor alle betrokken partijen.
Is familiare opvolging een actueel onderwerp van gesprek? Ik help eigenaren en beoogd opvolgers van familiebedrijven in het opvolging proces. Ervaringsdeskundig als het gaat om familiaire opvolging en met veel gevoel voor familiedynamiek. Ik stimuleer actie maar ook momenten van bezinning. Zodat er focus én rust ontstaat. Sterk gericht op de lange termijn en altijd met respect voor herkomst en traditie. Zullen we kennismaken?
