Ben jij straks de eigenaar van de tent?

Tom (28) heeft z’n studie International Business afgerond, hij zit in een talentenprogramma van Randstad en maakt plannen om een tijdje in het buitenland te wonen en te werken. En dan komt de uitnodiging: jongen, we moeten eens praten. Hoe zie jij de toekomst? Zijn vader geeft aan nog twee jaar te willen werken en daarna de zaak te willen overdragen of verkopen – eerder dan Tom had verwacht.

Tom had zichzelf één ding beloofd: werken in de zaak van zijn ouders zou blijven bij het bijbaantje in de zomer en zou zeker geen serieus vervolg krijgen. Hij heeft allerlei redenen om de zaak niet over te nemen, maar is ook trots op dat bedrijf dat zijn vader van zijn opa heeft overgenomen, groot gemaakt en waar zijn beide ouders hun hele werkende leven in hebben geïnvesteerd. Hij is trots op zijn achternaam op de gevel.

Het gevaar van potentiële opvolgers is dat ze verblind worden door loyaliteit en daardoor de rode draad in het opvolging proces kwijtraken. Trots en onzekerheid strijden om voorrang. Enerzijds voelt Tom zich erg verbonden met het familiebedrijf, hij is erin grootgebracht en het heeft hem gemaakt tot wie hij nu is. Maar de verantwoordelijkheid voelt op dit moment wel heel zwaar: hij had tot vandaag nog allerlei andere dromen en toekomstbeelden.

Een goedlopend bedrijf met 200 medewerkers, het levenswerk van zijn ouders. Een trouwe klantenkring. Een eerlijk product. De zaak overnemen betekent een langdurig commitment. Dan kan je niet na een paar jaar aankomen met de boodschap dat je er klaar mee bent. Dit is nog eens een ander vraagstuk dan die SWOT-analyse voor dat willekeurige bedrijf die hij op de HEAO heeft moeten uitwerken. Wat nu?

Tom doet er goed aan de vraag van zijn vader eerst eens met wat vrienden en bekenden te bespreken. Wil hij de eigenaar van de tent worden? Kan hij zijn ambities erin kwijt? Staat hij zo sterk in zijn schoenen dat hij het leiderschap van zijn ouders kan evenaren? Het ingewikkelde is alleen dat hij deze gesprekken niet kan voeren met de mensen die ervaring hebben in het bedrijf. De meesten daar kennen Tom van kleins af aan. Hij heeft iemand nodig die exact begrijpt hoe het is om in een familiebedrijf te werken, maar ook voldoende afstand heeft.

Bij de overname van een familiebedrijf gaat het om een combinatie van de juiste competenties, handelen volgens de kernwaarden van het familiebedrijf én de wil om iets voort te zetten.

Tom hoeft niet het schaap met de vijf poten te zijn, maar hij moet wel de basiscompetenties bezitten. Wat betreft opleiding zit het wel goed, maar heeft hij de benodigde stevigheid om het bedrijf te kunnen overnemen? Wekt hij vertrouwen en kan hij goed luisteren? Straalt hij autoriteit uit? Werken mensen graag met hem samen? Willen de mensen voor hem gaan?

Duurzaamheid, vertrouwen, kwaliteit, langdurige relaties – dat zijn voorbeelden van kernwaarden van familiebedrijven. Dat zijn zaken die Tom met de paplepel ingegoten heeft gekregen. Maar dat betekent nog niet dat het eigenaarschap van het familiebedrijf hem past.

Verder: wil Tom dit echt? Wat komt er allemaal kijken bij zo’n opvolging? Wat zijn de voor- en nadelen? Wat zijn de financiële consequenties? Spelen er sluimerende conflicten? Hoe staat het bedrijf ervoor? Zijn er een paar grote klanten die erg hangen aan zijn vader of is het een gespreide klantenkring? Is er geïnnoveerd? Hoe beweegt de markt zich? Als Tom dit doet om zijn vader te plezieren, dan zal hij op termijn vastlopen en daar wordt hij niet gelukkig van. Dan kan hij beter vriendelijk bedanken voor de eer.

De vraag van Toms vader is de start van een proces waarin Tom wordt teruggeroepen naar zijn oorsprong. Er is iets onomkeerbaars in gang gezet en dat kan niet anders dan een antwoord opleveren: hij is straks wel óf niet eigenaar van de tent.

Worstel je met loyaliteit? Vind je het lastig om je overwegingen gestructureerd op een rij te zetten? Zitten je emoties je beslissing in de weg? Mariëlle Companjen is gespecialiseerd organisatieadviseur en ervaringsdeskundig. Ze geeft eenvoudige en eerlijke adviezen aan familiebedrijven en biedt begeleiding bij opvolgingsvraagstukken.