Wat te doen als het familiebedrijf te afhankelijk is van de eigenaar?

4 min

Het familiebedrijf heeft veel te danken aan de oprichter-eigenaar. Hij of zij is het bedrijf gestart en heeft de eerste ontwikkelingen in gang gezet. Het familiebedrijf kan ook te afhankelijk worden van de eigenaar. Dat is een groot risico voor de toekomst van het familiebedrijf.

Hoe herken je dat het familiebedrijf te afhankelijk is van de eigenaar? Hoezo is het bedrijf daardoor kwetsbaar? En hoe zorg je voor minder afhankelijkheid door professionalisering?

Pedro twijfelt en stelt uit

Pedro heeft een prachtig bedrijf opgebouwd. Zijn winkel in Spaanse delicatessen heeft een grote naam in de regio. Ook in een andere stad heeft hij 5 jaar geleden eenzelfde winkel opgezet. Er zijn inmiddels 30 mensen in dienst. Maar Pedro komt op leeftijd en krijgt rugklachten. Hij heeft altijd met hart en ziel gewerkt aan het bedrijf.

Wat nu? Zijn dochter Ines heeft een andere richting gekozen en is lerares geworden. In zijn bedrijf lopen een paar mensen rond die wel wat willen, maar hij ziet dat niet zo zitten. De bedrijfsleiding ligt altijd nog volledig bij hem. Een ander kun je dat toch niet toevertrouwen? Of moet hij verkopen? Hij ligt er van wakker. Het pand van zijn eerste winkel moet hoognodig onderhoud krijgen, maar Pedro twijfelt en stelt uit. Een leverancier gaat failliet en een alternatief moet gevonden worden. Maar Pedro twijfelt en stelt uit. Zijn werknemers raken steeds gefrustreerder.

Hoe herken je een te grote afhankelijkheid van de eigenaar?

Er is onderzoek gedaan naar de afhankelijkheid van het familiebedrijf van een enkele beslisser (Feltham, Feltham en Barnett). Daaruit blijkt dat er vier factoren van invloed zijn op een te afhankelijke positie:

De mening van de eigenaar-directeur: als deze meent dat het bedrijf sterk afhankelijk is van hem of haar, dan zal dat zich in de praktijk ook zo uitwijzen. Is die mening omgekeerd, dan biedt die mening ruimte aan anderen.
Het aantal functies van de eigenaar-directeur: hoe meer bedrijfsfuncties met een beslissingsbevoegdheid de eigenaar-directeur bekleedt, des te groter is de afhankelijkheid van hem of haar.
Het aantal managers die beslissen: hoe meer managers een beslissingsbevoegdheid hebben, des te onafhankelijker het bedrijf is van de eigenaar-directeur.
De aanwezigheid van een opvolger: het maakt nogal uit of er al een opvolger is aangewezen of niet. Zo niet, dan is het bedrijf sterker afhankelijk van de eigenaar-directeur.

De grote rol van de eigenaar-directeur

De eigenaar-directeur heeft dus zelf een grote rol in de afhankelijkheid van het familiebedrijf van een enkel persoon. De volgende situaties doen zich rond de eigenaar vaak voor:

De eigenaar heeft te veel taken en verantwoordelijkheden, anderen spelen geen of nauwelijks een rol in de beslissingen
De eigenaar kan lastig delegeren, anderen krijgen geen of nauwelijks verantwoordelijkheden toegeschoven
De eigenaar werkt veel over en maakt bijvoorbeeld dubbele uren, waardoor een groot gat ontstaat als de eigenaar wegvalt
De eigenaar stelt besluiten te lang uit: als de eigenaar overal de doorslag op moet geven, vertraagt alles als besluitvorming uitblijft.

Waarom maakt afhankelijkheid het familiebedrijf kwetsbaar?

Als er een te grote afhankelijkheid is van een enkel persoon, is het familiebedrijf kwetsbaar op verschillende vlakken.

Wat als de eigenaar wegvalt?

Een eigenzinnige eigenaar denkt liever niet aan opgeven en zal niet graag denken aan opvolging. Maar als je ziek wordt of ouderdom je parten gaat spelen, moet je wel afscheid nemen als eigenaar van het familiebedrijf.

Wat als je dan in je eigenzinnigheid nog geen opvolger hebt ingewerkt? En geen opvolger op het oog hebt? En wat als je familie ook geen interesse heeft? Je zult dan het bedrijf willen verkopen. Voor een investeringsmaatschappij is koop meestal niet interessant. Zij redeneren dat de afhankelijkheid van de ondernemer te groot is. Een strategische partij zal wel interesse kunnen hebben. Zij gaan dan veelal vlot over tot het verplaatsen van activiteiten om synergie-effecten te behalen.

Het ligt dan voor de hand dat het bedrijfspand buiten de verkoop blijft. Als dit pand van de eigenaar is of de bedrijfsfamilie, dan krijg je ineens te maken met onroerend goed dat je maar moet zien te verkopen. Dat kan heel lastig zijn.

Anderen kunnen het beter?

Een te grote afhankelijkheid van één persoon, kan ook anderen blokkeren. Een eigenaar die denkt dat alleen hij of zij het kan, maakt een belangrijke denkfout. In ieder bedrijf lopen zeer waarschijnlijk mensen rond die bepaalde taken beter kunnen doen dan de eigenaar.

Het proces van overname wordt lastig

Als de eigenaar een te dikke vinger in de pap heeft, is er weinig ruimte voor een eventuele opvolger. Als iemand al enthousiast begint als mogelijke opvolger in het bedrijf, kan dat enthousiasme gauw wegvloeien als alles via een persoon moet blijven gaan. Terwijl het voor de overname goed is om voor een lange inwerktijd te gaan.

Hoe zorg je voor minder afhankelijkheid door professionalisering?

Het antwoord op een te grote afhankelijkheid is professionalisering. Zet het pad in naar een moderne bedrijfsvoering die toekomstbestendig is.

Welke stap moet de eigenaar zetten?

Als eigenaar zou je er ook van overtuigd moeten zijn dat professionalisering nodig is. Nodig om de afhankelijkheid van jouzelf ongedaan te maken en het bedrijf toekomst te geven. Je zult vooral als eigenaar moeten werken aan persoonlijke ontwikkeling. Het valt met name niet mee om los te laten. Maar het is te leren. Je kunt jezelf met hulp van anderen aanleren om te durven loslaten.

Welke stap moet de organisatie zetten?

De organisatie kan weer op een andere manier professionaliseren. Als de eigenaar beslissingen uit handen gaat geven, moeten anderen de beslissingsbevoegdheden overnemen. Dat begint met in kaart brengen van de terreinen waarop beslissingen nodig zijn. Daarnaast moeten deze bevoegdheden in de juiste handen komen. Daarom is een management team nodig waarin de bevoegdheden worden verdeeld.

Wat kan Companjen Change Management betekenen?

Wil je voorkomen dat het familiebedrijf te afhankelijk wordt van de eigenaar-directeur? Zoek je naar manieren om te professionaliseren? Companjen Change Management kan je helpen. Mijn naam is Mariëlle Companjen, ik ben organisatieadviseur. Ik ken het familiebedrijf van binnenuit. Mijn ouders hebben het familiebedrijf van mijn grootouders overgenomen. Bij ons thuis ging het altijd over ‘de zaak’.

Ik draag familiebedrijven een warm hart toe. Ik kan je helpen met bijvoorbeeld een bedrijfsscan van het familiebedrijf. Vandaaruit kun je stappen maken om het familiebedrijf een toekomst te geven.

Coaching familiebedrijven

Contact

Wil je meer weten over mijn rol als extern adviseur of coach bij familiebedrijven? Neem gerust contact met mij op. Je kunt het contactformulier invullen, bellen met 0621833592 of e-mailen naar marielle@companjen.com.

Direct contact