Waarom het belangrijk is te weten in welke groeifase het familiebedrijf zit?
Weet jij als ondernemer-eigenaar in welke groeifase het familiebedrijf zit? En wat de groeifase je kan vertellen over wat de beste vervolgstap is? Als je weet in welke groeifase je zit (ook wel volwassenheidsfase genoemd), kun je de stappen bepalen die passen bij het keerpunt of de crisis die je gaat doormaken.
En je kunt de stappen bepalen om verder te komen, door de groeipijn heen de volgende groeifase in. Hieronder leggen we uit hoe je de groeifasen kunt herkennen en hoe je jouw strategie ermee kunt bepalen.
Dit zijn de 5 groeifasen
We kunnen vijf basisfasen onderscheiden voor het familiebedrijf, volgens het bekende en veelgebruikte model van Greiner.
Fase 1: groei door creativiteit
In deze fase ben je als ondernemer vooral bezig met het in de markt zetten van het product. Er is weinig personeel en de interne communicatie verloopt prima. Zodra de productie toeneemt en er meer personeel wordt aangenomen, is er meer behoefte aan formele communicatie.
De crisis in fase 1: leiderschap
In fase 1 kom je op een gegeven moment niet uit met alleen een rol als pionierende ondernemer. Naarmate het aantal werknemers groeit, is ook leiderschap vereist, professioneel management. Als dit ontbreekt, raak je in een crisissituatie. De oprichter-ondernemer kan zijn stijl aanpassen en deze rol op zich nemen. Je kunt ook een nieuw iemand aannemen met de benodigde capaciteiten.
Fase 2: groei door directie
In deze fase zie je dat bedrijven functioneel management aanstellen. Hierdoor ontstaat een middenkader. Procedures en regels worden ingesteld. De ondernemer blijft de baas en de centrale coördinatie in handen houden.
De crisis in fase 2: autonomie
Door verdere groei kan de coördinatie de ondernemer boven het hoofd groeien. De managers onder de ondernemer ervaren dit probleem ook en vragen meer autonomie.
Fase 3: groei door delegatie
In deze decentralisatiefase delegeert de ondernemer steeds meer belangrijke taken aan zijn middenkader. De directie werkt op strategisch niveau en er ontstaat een divisiestructuur waarbij managers afgerekend worden op targets en doelstellingen.
De crisis in fase 3: controle
Hoe meer divisies, hoe moeilijker de controle voor de directie. De crisis die dreigt, is dat divisiemanagers te veel hun eigen gang gaan, waardoor de onderneming verdeeld dreigt te raken.
Fase 4: groei door coördinatie en toezicht
In deze fase wordt de coördinatie tussen de verschillende eenheden verstevigd. Vanuit het hoofdkantoor wordt meer macht uitgeoefend richting de divisiemanagers. De bureaucratie neemt toe.
De crisis in fase 4: bureaucratie
Bij te veel macht vanuit het hoofdkantoor en te weinig ruimte voor de divisiemanagers ontstaat er een bureaucratiecrisis. De regels opgelegd door de stafafdelingen maken het bedrijf te star en inflexibel. De roep klinkt om een nieuwe cultuur en structuur.
Fase 5: groei door samenwerking
In de samenwerkingsfase wordt er gestuurd op samenwerking tussen het hoofdkantoor (met zijn stafafdelingen) en de divisies. Er ontstaan structuren om de hiërarchie te doorbreken, zoals een matrixstructuur of projectgroepen. Er is veel onderling overleg tussen medewerkers via allerlei overlegorganen. Het bedrijf wordt minder formeel en gestandaardiseerd.
De crisis in fase 5: samenwerking
Het vele overleg tussen de medewerkers is tevens een gevaar. Toezicht en controle dreigen weg te vallen en organisaties dreigen uit elkaar te vallen. Verdere groei is alleen mogelijk door externe factoren.
Greiner heeft later nog een zesde fase toegevoegd. Hierin kunnen organisaties verder groeien door het aangaan van allianties met externe partijen, zoals fusies en overnames.
Hoe herken je in welke fase je zit?
Aan de hand van de crises hierboven beschreven, kun je goed nagaan in welke fase het familiebedrijf is beland. Niet alle bedrijven ontwikkelen zich in de volgorde van dit model overigens. Maar het model is zeer bruikbaar omdat je het kunt gebruiken om je interne groei te sturen. En je kunt er gemakkelijker mee aanpassen aan de omstandigheden.
Never waste a good crisis
Crisis betekent in de oorspronkelijke betekenis (oud-Grieks) schiften, beslechten. Een crisis is een soort moment van de waarheid. Een moment dat om een beslissing vraagt die van grote invloed is op de toekomst. Crisis kan daarmee of een nieuw begin of een einde betekenen.
Hoe tackel je de knelpunten in de groeifasen?
Je kunt er zelf wat aan doen om de crisis of de knelpunten de goede kant op te buigen. Dat kan door bewust om te gaan met de groeifasen. En door voorbereidingen te treffen voor de problemen waarmee je onvermijdelijk te maken krijgt.
Zo houd je de groeifasen onder controle:
- Denk na waar je interne organisatie nu staat
- Kijk of je het einde van een groeifase nadert
- Bedenk wat de overgang naar de volgende fase betekent voor het bedrijf en je medewerkers
- Plan en neem voorbereidende stappen die de overgang zo soepel mogelijk maken
- Toets je organisatie elk jaar opnieuw aan de fases van het Greiner-model
Een snelle groei: met welke pijn gaat dit gepaard?
Het kan zijn dat je familiebedrijf een stormachtige groei doormaakt. Dat je bedrijf eigenlijk in korte tijd meerdere groeifasen ervaart. Welke groeipijn gaat daarmee gepaard? Dat zijn de crises die hierboven beschreven staan, maar dan kort achter elkaar in de tijd. Een familiebedrijf groeit te snel: hoe hiermee om te gaan?" vraagt daarom nog sterker om een doordachte aanpak van het 5-fasenmodel.
Het nut van een extern adviseur voor een analyse en strategie
Stel je wilt het familiebedrijf analyseren om te bepalen in welke groeifase je zit. Omdat je uiteraard dicht op het bedrijf zit, kan het zijn dat je een blinde vlek hebt. Je kunt mogelijk denken dat de crisis meevalt of juist tegenvalt. Om een blinde vlek te voorkomen, is het aan te raden een deskundige externe bij de analyse te betrekken. Hij of zij kan je onafhankelijk en met beproefde analysemethodieken helpen en met de vervolgstrategie op basis ervan.
Laat je familiebedrijf scannen door Companjen Change Management
Heb je hulp nodig bij de analyse en strategiebepaling op basis van het 5-fasenmodel? Companjen Change Management kan veel voor je betekenen. Mijn naam is Mariëlle Companjen, ik ben organisatieadviseur. Ik ken het familiebedrijf van binnenuit.
Mijn ouders hebben het familiebedrijf van mijn grootouders overgenomen. Bij ons thuis ging het altijd over ‘de zaak’. Ik draag familiebedrijven een warm hart toe. Ik kan je als onafhankelijk familiebedrijf adviseur helpen met een handige familiebedrijf-bedrijfsscan. Een professionele methodiek waarmee we het bedrijf scannen als basis voor een gezonde groei!
Contact
Wil je meer weten over mijn rol als extern adviseur of coach bij familiebedrijven? Neem gerust contact met mij op. Je kunt het contactformulier invullen, bellen met 0621833592 of e-mailen naar marielle@companjen.com.
Gerelateerde informatie
In de kennisbank van Companjen Change Management vind je praktisch artikelen die je verder helpen. Heb je deze artikelen al gelezen:
- Extern advies inschakelen voor familiebedrijven, waarom is het nuttig?
- Incompetente familieleden in het familiebedrijf: zeven tips voor een verstandige aanpak
- De continuïteit van het familiebedrijf waarborgen: een opgave
