Generaties binnen familiebedrijven: hoe integreer je verschillende generaties?

Mariëlle Companjen

Vader, zoon en kleindochter in het familiebedrijf. Deze en andere combinaties van meerdere generaties komen voor in familiebedrijven. Meerdere generaties met verschillende stijlen, ambities en competenties.

Hoe integreer je die generatieverschillen? Hoe zorg je dat generatieverschillen niet tot nadeel zijn maar juist tot voordeel voor het familiebedrijf? Hoe zorg je dat generaties soepel en goed geïntegreerd zijn in het familiebedrijf?

Integratie van generaties: vooral lastig bij opvolging

Dat een goede integratie van meerdere generaties geen appeltje-eitje is, laten de cijfers over opvolging zien. Sterker nog, opvolging is de achilleshiel van familiebedrijven. Slechts 30 procent van de familiebedrijven overleeft de eerste generatiewisseling, blijkt uit  onderzoek van o.a. het Erasmus Centre for Family Business.

Na de tweede opvolging staat nog maar 13 procent van de familieondernemingen overeind. Slechts 3 procent overleeft het aantreden van de derde generatie.

Verschillende generaties binnen familiebedrijven, hoe zit dat?

Wat bedoelen we met verschillende generaties binnen het familiebedrijf? Dat is goed toe te lichten aan de hand van het voorbeeld van Arthur.

Het bouwbedrijf van Arthur, Vincent en Nadja

Arthur (80) is enorm trots op zijn eigen familiebedrijf. Kort na de Tweede Wereldoorlog begint hij ermee. De ellende van de oorlog wil hij achter zich laten. Daar helpt zijn droom bij: een bouwbedrijf opzetten om succesvol te zijn, goed geld te verdienen, en tegelijk mensen aan werk te helpen en de woningnood in Nederland te helpen oplossen. Met deze drive bereikt Arthur in korte tijd veel. Hij weet mensen te binden. Opdrachtgevers staan in de rij. Het bedrijf groeit als kool.

Zijn zoon Vincent groeit op met en in het bedrijf. Al vroeg draait Vincent mee op de bouwplaats, dan op kantoor en als zijn vader 70 is neemt hij het over. Vincent heeft ontzag voor wat zijn vader heeft bereikt, maar ziet dat andere waarden belangrijk worden. Vincent wil meer als team opereren. Hij steekt energie in betrouwbare sleutelspelers in het bedrijf. Een hecht team ontstaat. Het team weet zelfs twee economische recessies te doorstaan.

Vincents dochter Nadja is de jongste telg in het familiebedrijf. Nadja krijgt de bedrijfscultuur met de paplepel toegediend door haar vader en opa. Hard werken, samenwerken, ze weet er alles van. Nadja blijkt een sociaal en communicatie talent. Ze krijgt een rol in het verbeteren van de communicatie met de opdrachtgevers. Er komt een nieuwe huisstijl en de toon van de telefoongesprekken, brieven en ontmoetingen legt ze onder de loep. Ze start met de organisatie van openingshandelingen bij de bouwprojecten en ontlast zo de opdrachtgevers.

Generaties helpen de erfenis vooruit

De eerste generatie is meestal die ondernemer met een sterke ambitie. Met een visie die zijn of haar stoutste verbeelding te boven gaat. De kinderen van deze ondernemer groeien op met enorme verwachtingen. De ouders verwachten dat ze het succes van de eerste generatie zullen behouden en zelfs overtreffen. En ook zelf zullen ze die verwachting of wens hebben.

Om zo succesvol te zijn, moet de tweede generatie leren om de geoogste vruchten te plukken, als een team te werken en waarden van rentmeesterschap en verantwoordelijkheid te ontwikkelen. Ze moeten ook de leden van elke volgende generatie actief begeleiden.

Dat betekent waarden overbrengen en de betrokkenheid bij het bedrijf aanmoedigen. Die betrokkenheid hoeft niet per se als exploitanten of leidinggevenden, maar vooral als verantwoordelijke eigenaren.

Elke generatie brengt innovatie

Elk lid van de volgende generatie heeft een rol als rentmeester. Daarvoor zijn vaardigheden nodig en inzet om de erfenis vooruit te helpen. Je hebt niets aan slaafs volgen wat de ouders hebben gedaan. Er is met elke nieuwe generatie behoefte aan nieuwe inzichten, innoveren, opnieuw uitvinden, nieuwe mogelijkheden zoeken en leren van uitdagingen.

Zie ook: De continuïteit van het familiebedrijf waarborgen

Waarom kunnen verschillende generaties lastig zijn?

Elke generatie groeit op in een andere tijd met eigen normen en waarden. Dat kan botsen. Over het algemeen namelijk, willen nieuwe generaties zaken vernieuwen. Dat kan op weerstand stuiten bij de oudere generaties. Ook heeft elke tijd zijn eigen manier van communiceren.

Je ziet verschillen in taalgebruik, de toon (formeel of informeel) maar ook in de hulpmiddelen, denk maar aan de opkomst van de smartphone. Ook hebben nieuwe generaties vaak een andere manier van leidinggeven. Die stijlen kunnen botsen.

Een overdracht naar de volgende generatie is een kruispunt voor het familiebedrijf

Heb je te maken met de overdracht binnen de familie van het familiebedrijf? Dan heb je niet alleen te maken met een overdracht van de een op de ander. Er gebeurt veel meer. Het bedrijf komt op een kruispunt. De ene generatie stapt opzij, de volgende generatie neemt het over, met hoe dan ook een andere aanpak.

Met deze generatiewisseling slaat het familiebedrijf een nieuwe weg in. Een periode van zekerheid gaat over in een periode van onzekerheid. Waar zal de nieuwe weg heenleiden? Vaak gaat het fout op of kort na dit kruispunt van generatiewisseling, zoals de cijfers hierboven aantonen.

Een overdracht naar een nieuwe generatie betekent een kruispunt op verschillende vlakken, namelijk:

  1. Een emotioneel kruispunt: deze tijd is emotioneel intensief voor de eerste of huidige generatie, maar ook voor de overnemende kinderen.
  2. Een financieel kruispunt: hoe financier je de eigendomsoverdracht en hoe regel je de schenk- en successiebelasting?
  3. Een technologisch kruispunt: de technologie van het eerste uur vraagt om vervanging en risicodragende investeringen.
  4. Een organisatorisch kruispunt: De ondersteunende managementsystemen zoals IT en HR moeten up tot date worden gebracht.

Deze vier kruispunten vragen veel aandacht en energie. Dat betekent een risico, omdat de dagelijkse sturing van het familiebedrijf natuurlijk ook de volle aandacht vraagt. Kom je goed het kruispunt over, dan heeft het familiebedrijf er jarenlang profijt van.

Wat kan Companjen Change Management betekenen?

Zit je met vraagstukken over het integreren van generaties? Heb je te maken met overdracht naar de volgende generatie? Zoek je deskundige hulp hierbij, dan kan Companjen Change Management je helpen. Mijn naam is Mariëlle Companjen, ik ben organisatieadviseur. Ik ken het familiebedrijf van binnenuit. Bij ons thuis ging het altijd over ‘de zaak’. Ik draag familiebedrijven een warm hart toe.

Ik kan jou als onafhankelijk familiebedrijf adviseur helpen met je vragen. Hoe sorteer je voor op een soepele overdacht tussen de generaties? Hoe verken je de capaciteiten van de verschillende generaties? Hoe kun je als huidige generatie leren los te laten? Hoe laat je de communicatie open verlopen en werk je aan onderling vertrouwen tussen generaties? Neem gerust contact op voor een oriënterend gesprek!

Contact

Wil je meer weten over mijn rol als extern adviseur of coach bij familiebedrijven? Neem gerust contact met mij op. Je kunt het contactformulier invullen, bellen met 0621833592 of e-mailen naar marielle@companjen.com.

Direct contact

Gerelateerde informatie

In de kennisbank van Companjen Change Management vind je praktisch artikelen die je verder helpen. Heb je deze artikelen al gelezen: