Welke capaciteiten moet de opvolger van het familiebedrijf hebben?

Mariëlle Companjen

Zit je met het familiebedrijf in een fase waarin je op zoek bent naar een opvolger? Dan is het goed terug te gaan naar de tekentafel. Wat heeft het familiebedrijf nodig? Welke competenties kunnen het leidinggeven de komende jaren gemakkelijker maken? Welke capaciteiten moet de toekomstige leider/eigenaar bezitten?

Wat is het profiel van de opvolger? Voorkom dat je een blinde vlek over het hoofd ziet en ga op tijd met deze vragen aan de slag. Een externe adviseur die je vertrouwt, is daarbij een belangrijke schakel. Daarover gaat dit artikel. En ik vertel ook uit mijn eigen ervaring.

Wat moet je weten voor opvolging over het familiebedrijf?

Om de opvolging voor te bereiden, heb je allereerst inzicht nodig in de ontwikkeling van het bedrijf nu en richting toekomst. Wat heeft het familiebedrijf nodig? Welke interne en externe ontwikkelingen zijn belangrijk voor het toekomstig leiderschap? Met welke uitdagingen heeft de nieuwe leider vooral te maken?

Zie ook: De opvolging binnen het familiebedrijf: hoe bereid je dit voor?

Wat moet je weten voor opvolging over de opvolger?

Daarnaast heb je inzicht nodig in het profiel van de beoogde opvolger of opvolgers. Wat is noodzakelijk om te weten van deze persoon? Het gaat vooral om:

  • Inzicht in leiderschapscapaciteiten: Is de opvolger een natuurlijke leider? Of is er potentie om zich tot leider te ontwikkelen? Maar het kan ook zijn dat de opvolger zich ongemakkelijk voelt als leider en vooral wil volgen.
  • Inzicht in drijfveren: Wat motiveert de opvolger? Wat brengt hem in beweging? De een is meer op financieel resultaat gericht, de ander op maatschappelijk nut of sociale verbanden, er zijn veel motivaties die opvolgers kunnen meebrengen en die van invloed zijn op het leiderschap
  • Leren en ontwikkelen: Hoe wil de opvolger zichzelf als leider verder ontwikkelen, gezien de ontwikkelingen waar hij mee te maken krijgt? Leert hij liever door ervaring? Of ontwikkelt hij zich beter door trainingen of door een combinatie van ervaren en trainen? En welke ideeën heeft hij over leren en ontwikkelen voor de mensen in de organisatie?
  • Stijl van leidinggeven: Is de opvolger een autocratische leider, een democratische of een dienende? Of hangt de opvolger het situationeel leiderschap aan? Dat is belangrijk te weten, ook om te anticiperen op een eventuele breuk met de huidige leiderschapsstijl.
  • Lange termijn visie: Welke kant wil de opvolger op met het familiebedrijf voor de lange termijn?
  • Huidige rol binnen de organisatie: Welke plek heeft de opvolger nu in het bedrijf en hoe functioneert hij daar?

Een goede bedrijfsovername adviseur zorgt voor een bredere blik

Zelf heb ik ook een directe ervaring als opvolger in het familiebedrijf. Ik kijk heel positief terug op de externe bedrijfsovername adviseur die ons begeleidde. Hij zorgde vooral voor een bredere blik.

Ik voerde gesprekken met de adviseur. Wat daaruit kwam, hielp mijn ouders om objectief te bepalen of ik over ondernemerstalent beschikte. Ook mijn zus voerde gesprekken, om te kijken of ook zij wellicht geïnteresseerd was om de zaak over te nemen.

Een duidelijk en volledig beeld van de opvolger krijgen

De gesprekken die ik voerde met de adviseur, gingen over hoe het zat met mijn ondernemerstalent. Maar ook in hoeverre ik mij zou kunnen ontwikkelen of mijn talenten zou kunnen verbeteren. De volgende onderwerpen kwamen voorbij:

  • Het intelligentieniveau
  • De motivatie
  • De talenten, capaciteiten en competenties
  • De sterktes en zwaktes
  • Eventuele valkuilen en ontwikkelgebieden
  • Leiderschapskwaliteiten
  • De potentie voor ontwikkeling

De adviseur maakt hierover een rapportage, die eerst ik ontving en daarna mijn ouders. De rapportage bevatte een duidelijk en volledig beeld van mij.

Meerdere scenario’s voor opvolging onder ogen zien

Aan de hand van de rapportage werd niet alleen een advies gegeven over geschiktheid maar ook over denkbare scenario’s. De scenario’s die zijn afgewogen waren:

  • zelfstandig het kantoor overnemen
  • meegaan naar een kopende partij
  • een deel van de portefeuille behouden
  • samen met mijn ouders voortzetten

Een externe adviseur kan helpen een blinde vlek te voorkomen

Iedereen en ieder bedrijf kan last hebben van blinde vlekken. Dat is heel menselijk. Niets raars aan. Aan de vooravond naar opvolging van het familiebedrijf kan een blinde vlek cruciaal zijn. Je kunt bij een verkeerde keuze er nog jaren last van hebben, sterker nog: het familiebedrijf kan eraan onderdoor gaan.

Een goede externe adviseur ziet als buitenstaander de blinde vlekken wel. Dit kan hij of zij door in gesprek te gaan. Door te analyseren wat er gebeurt in alle lagen van de organisatie. Door de familieverbanden in acht te nemen. Een goede adviseur brengt zaken ter sprake.

Wat kan Companjen betekenen?

Adviseurs zijn er in allerlei soorten en maten. Sommige stellen zich oordelend op, ze beginnen niet neutraal. Dat vind ik de verkeerde aanpak. Het gaat mij om het opbouwen van een lange termijn relatie en de goodwill van de familie.

Tact of forceren?

Het is een kunst om heel duidelijk te zijn. Ik stel vragen en maak dingen bespreekbaar. Zo kan de familie en het familiebedrijf zelf oplossingen vinden. Dat vraagt veel geduld. Vooral bij opvolging kunnen de zaken gevoelig liggen. Er wordt dan tact en charme vereist van de adviseur. Maar aan de andere kant kan ik als adviseur helpen een oplossing te forceren. Verder ben ik niet alleen van de adviezen, maar help ik ook bij de praktische uitvoering. Met de poten in de klei.

Opvolgingsplan

Heb je hulp nodig bij het proces van overdracht binnen het familiebedrijf? Ik kan je als onafhankelijk familiebedrijf adviseur helpen met de strategische vragen die op je afkomen en een opvolgingsplan. Companjen Change Management kan veel voor je betekenen.

Mijn naam is Mariëlle Companjen, ik ben organisatieadviseur. Ik ken het familiebedrijf van binnenuit. Mijn ouders hebben het familiebedrijf van mijn grootouders overgenomen. Bij ons thuis ging het altijd over ‘de zaak’. Ik draag familiebedrijven een warm hart toe.

Contact

Wil je meer weten over mijn rol als extern adviseur of coach bij familiebedrijven? Neem gerust contact met mij op. Je kunt het contactformulier invullen, bellen met 0621833592 of e-mailen naar marielle@companjen.com.

Direct contact

Gerelateerde informatie

In de kennisbank van Companjen Change Management vind je praktisch artikelen die je verder helpen. Heb je deze artikelen al gelezen: