Wat als de eigenaar van het familiebedrijf de controle niet los kan laten bij opvolging?

In dit blog ik het over een onderwerp wat voor veel familiebedrijven een behoorlijke uitdaging kan vormen: het loslaten van de controle bij opvolging. Het is een dilemma waar veel (toekomstige) eigenaren van familiebedrijven mee te maken hebben. Het blijkt regelmatig een lastig en precair vraagstuk.

Familiebedrijven zijn vaak gebouwd op jaren van hard werken, toewijding en passie. Het is begrijpelijk dat de eigenaar trots is op wat hij of zij heeft bereikt en zich nauw betrokken voelt bij elk aspect van het bedrijf. Wanneer de tijd daar is om de fakkel over te dragen aan de volgende generatie, kan dit leiden tot conflicten en spanningen als de huidige eigenaar de controle niet wil loslaten.

Identiteit en zelfwaarde

Een van de belangrijkste redenen waarom eigenaren moeite hebben met het loslaten van de controle is het feit dat ze zich vaak identificeren met het familiebedrijf. Het voelt als ‘hun kindje’. Het bedrijf is niet alleen een bron van inkomen, maar ook iets waar waarden als trots en zelfwaarde aan gekoppeld zijn. Het idee om niet langer de leiding te hebben over iets waar ze jarenlang aan hebben gewerkt, kan bedreigend voelen voor wie ze als mens zijn. 

Angst voor verandering in de bedrijfscultuur

Verandering is eng, vooral als het gaat om iets wat zo dierbaar is als een familiebedrijf. Ik praat dan specifiek over de angst dat de bedrijfscultuur en de strategie veranderen terwijl de eigenaar hier zo zorgvuldig aan gebouwd heeft in de voorgaande jaren. Ook kan de eigenaar van het familiebedrijf bang zijn dat de opvolgers het bedrijf niet op dezelfde manier zullen runnen, of dat ze fouten zullen maken die het bedrijf kapot maken. Deze angst voor het onbekende kan ervoor zorgen dat eigenaren de controle niet willen loslaten.

Gebrek aan vertrouwen

Een ander struikelblok bij opvolging is het gebrek aan vertrouwen in de capaciteiten van de opvolgers of de angst dat de opvolger faalt en daarmee de familienaam negatief beïnvloedt. De huidige eigenaar heeft vaak jarenlange ervaring en kennis opgebouwd. Het kan voor hem of haar lastig zijn om te geloven dat de volgende generatie hetzelfde niveau van bekwaamheid heeft. Dit gebrek aan vertrouwen kan ervoor zorgen dat de eigenaar zich continu blijft bemoeien met het bedrijf.

Hoe merk je dat de eigenaar de controle niet los kan laten?

Wanneer een eigenaar de controle niet los kan laten merk je dit bijvoorbeeld aan:

Overmatige betrokkenheid in dagelijkse operationele beslissingen:

Als de eigenaar altijd betrokken is bij het bedrijf en beslissingen neemt die eigenlijk aan het managementteam of de opvolgers moeten worden overgelaten, kan dat betekenen dat hij of zij het moeilijk vindt om afstand te nemen door angst voor het onbekende.

Onwil om verantwoordelijkheden te delegeren:

Een duidelijk teken is als de eigenaar weigert verantwoordelijkheden en bevoegdheden over te dragen aan anderen, zelfs als er capabele opvolgers zijn. Dit zorgt er enerzijds voor dat de bedrijfsvoering belemmerd wordt en anderzijds kan het ervoor zorgen dat de eigenaar overbelast raakt.

Micromanagement:

Als de eigenaar voortdurend in de gaten houdt wat er gebeurt en corrigeert of bijstuurt zonder de verantwoordelijkheid aan anderen over te laten, kan dit neigen naar micromanagement, een teken dat het loslaten van de controle lastig is.

Gebrek aan vertrouwen in opvolgers:

Als de eigenaar weinig vertrouwen heeft in de capaciteiten van zijn of haar opvolgers en voortdurend twijfels uit over hun beslissingen of acties, dan kan dit ook iets zeggen over de bereidheid om los te laten van de eigenaar zelf.

Hoe pak je het aan wanneer een eigenaar het lastig vindt om de controle los te laten?

Wat kun je doen als de eigenaar van een familiebedrijf moeite heeft om los te laten?

Communicatie is de sleutel

Het is belangrijk om open en eerlijke communicatie te bevorderen tussen alle betrokken partijen. Praat met de opvolgers en de eigenaar over de zorgen en angsten die er zijn en luister naar de verschillende perspectieven. In dit geval is het goed om in je achterhoofd te houden dat het vooral gaat over emotionele zaken, over gevoel. Wanneer alle partijen hierin gezien kunnen worden, levert dit het meeste op.

Naast heldere communicatie helpt het ook als rollen duidelijk gescheiden worden in gesprekken. In het familiebedrijf is verstrengeling van rollen een valkuil. Want als de eigenaar communiceert met zijn zoon, spreekt hij dan als eigenaar, bestuurder, adviseur of vader.

Geleidelijke overdracht

Overweeg om de overdracht van de controle geleidelijk te laten verlopen. Dit kan een eigenaar helpen om te zien en te ervaren dat het goed gaat met de nieuwe opvolgers. Dat ze de capaciteiten en het talent hebben om dit goed te doen.

Inschakelen van externe hulp

De opvolging in een familiebedrijf is een proces wat een zorgvuldige aanpak vraagt.  Een externe adviseur kan als onafhankelijke partij optreden in het krachtenveld wat er ligt tussen bedrijf en familie. Een op de drie familiebedrijven overleeft een overdracht aan de volgende generatie niet. De opvolgingsfase is dus een kwetsbare periode en een kantelpunt voor een familiebedrijf. 

Companjen Change Management helpt bij opvolging

Heb je hulp nodig om opvolging voor te bereiden met aandacht voor alle factoren die van belang zijn? Companjen Change Management kan je helpen. Mijn naam is Mariëlle Companjen, ik ben een organisatieadviseur met veel ervaring en een groot netwerk. Ik ken het familiebedrijf van binnenuit. Mijn ouders hebben het familiebedrijf van mijn grootouders overgenomen. Bij ons thuis ging het altijd over ‘de zaak'. Ik draag familiebedrijven een warm hart toe. Ik kan je als onafhankelijk familiebedrijf adviseur helpen met de strategische vragen die op je afkomen en een opvolgingsplan.

Direct contact

Direct contact, laat je gegevens achter via onderstaand formulier. Ik neem binnen 24 uur contact met je op!