Eigendom familiebedrijf en familiestatuut

Een familiebedrijf beweegt zich binnen drie systemen. Die van de familie, het bedrijf en het eigendom. Over eigendom kunnen makkelijk conflicten ontstaan. Je legt in een familiestatuut vast hoe je eigendom organiseert. Denk hierbij aan hoe een familie om wil gaan met aandelenbezit nu en in de toekomst. 

Een familiestatuut is een levend document waarin afspraken vastgelegd worden. Het is een plan van aanpak wat inzicht geeft in elkaars denken en verwachtingen. 

Wat is eigendom binnen het familiebedrijf? 

Onder eigendom verstaan we zaken als eigenaarschap, vermogen, de eigendomsstructuur maar ook hoe om te gaan met overdracht van eigendom. Vraagstukken die kunnen spelen zijn: 

• Wat als een van de eigenaren niet door wil binnen het familiebedrijf, hoe ga je dan om met eigendom?
• Mogen aandelen aan een derde partij verkocht worden of wil je dat deze aangeboden worden binnen de familie?
• Wie mag er wel of geen eigenaar zijn van het familiebedrijf en onder welke voorwaarden?
• Welke procedures worden gevolgd bij overdracht van eigendom?

Aandelen en eigendom

De manier waarop eigendom is geregeld, is bepalend voor veel beslissingen binnen het familiebedrijf. Zeggenschap, in de vorm van aandelen, speelt hierin bijvoorbeeld een grote rol. 

De vraag is dan ook wie er aandelen mogen bezitten? Zijn dit familieleden die alleen werkzaam zijn in het familiebedrijf of mogen dit ook familieleden zijn die buiten het familiebedrijf werken? Dit vraagt om een weloverwogen keuze omdat aan beide opties voordelen en nadelen zitten. 

De regels rondom het bezit van aandelen vind je terug in een aandeelhoudersovereenkomst. Zo’n overeenkomst geeft richting bij overlijden of arbeidsongeschiktheid. 

Praktijkvoorbeeld 

Lotte runt samen met haar zus een koffiezaak in Amsterdam. De koffiezaak hebben zij overgenomen van vader en moeder. Ze zijn beiden aandeelhouder voor 50%. Lotte komt tot het inzicht dat ze het ondernemerschap en de verantwoordelijkheid niet prettig vindt. Haar zus vindt dit lastig. Dit leidt tot spanning waardoor de famiaire relaties onder druk komen te staan. 

Er is een groot nadeel: er zijn geen afspraken vastgelegd over eigendom. Dat is nooit een probleem geweest: tot nu. Het betekent dat er nu consensus bereikt moet worden over grote vraagstukken terwijl de belangen uiteenlopen. Zouden Lotte en haar zus nu een familiestatuut gehad hebben waar ze op terug kunnen vallen dan zou dit veel spanning hebben voorkomen. 

Wat leg je vast over eigendom in een familiestatuut?

Afspraken die vastgelegd kunnen worden over eigendom zijn: 

Eigendomsstrategie 

De eigendomsstrategie gaat over eigenaarschap. 

Denk hierbij aan:

• Wie mag er eigenaar zijn van het familiebedrijf?
• Wanneer mogen familieleden eigenaar worden?
• Wat is de rol en hoe werkt de betrokkenheid van eigenaar?

Eigendomsstructuur 

Als het gaat over de eigendomsstructuur dan praten we over of de hele familie (werkzaam en niet werkzaam) betrokken is bij het familiebedrijf en over hoe eigendom dan verdeeld is. Dit nog afgezien van partners en externen die aandelen mogen bezitten.

• Groeien of snoeien
• Wel of geen onderscheid in werkzaam of niet werkzaam in het familiebedrijf?
• Interne handel in eigendomsbelangen

Vermogensstructuur 

Vermogensstructuur gaat over de verdeling van vermogen en zaken als:

• Solvabiliteit
• Dividendbeleid
• Externe financiering
• Risicomanagement

Overdracht van eigendom 

Van belang is om afspraken te maken over de overdracht van eigendom. Wie heeft er recht op eigendom, wie maakt er wel of geen aanspraak?

• Procedure voor overdracht
• Waardebepaling van het familiebedrijf
• Voorkeursrechten en aanbiedingsplichten (bij overlijden, schenking, verkoop, bijzondere omstandigheden)
• Externe kapitaalverschaffers (zoals: wie wel of niet? Wil je dit überhaupt; ja of nee? Wat zijn de voorwaarden en tegen welk percentage?

Let wel: bovenstaande afspraken kunnen vastgelegd worden in het familiestatuut. Er kan ook gekozen worden om bijlagen toe te voegen die een juridische binding hebben. 

Denk hierbij aan:

• Aandeelhoudersovereenkomst
• Oprichtingsakte stak
• Statuten stak
• Directiestatuut
• RvA statuten
• Rvc statuten
• Procedure van besluitvorming
• Huwelijkse voorwaarden
• Levenstestamenten
• Schenkingsaktes

Ondersteuning bij het opstellen van het familiestatuut

Als familiebedrijf een ervaren adviseur inschakelen gespecialiseerd in het opstellen van een familiestatuut. Mariëlle Companjen heeft meer dan 13 jaar ervaring met het werken met en binnen familiebedrijven. 

Voor het opstellen van een familiestatuut gaan we een traject in waarbij we tijdens diverse bijeenkomsten ingaan op onderwerpen als eigendom, zeggenschap, toetreding, overlegstructuur, omgang met conflicten en financiële aangelegenheden. 

De afspraken worden uitgewerkt en vastgelegd in het familiestatuut. Tijdens een slotbijeenkomst worden het familiestatuut definitief gemaakt en ondertekend. 

Zie ook: familiestatuut opstellen.

Direct contact

Direct contact, laat je gegevens achter via onderstaand formulier. Ik neem binnen 24 uur contact met je op!